Oratastic

Zdania (Setninger)

by
Oratastic▸Minigramatyka języka norweskiego▸ Zdania (Setninger)

Zdania

Setninger

W języku norweskim szyk wyrazów w zdaniu jest bardziej rygorystyczny niż w języku polskim.

Szyk wyrazów w zdaniach prostych:

podmiot lub miejsce/czas
1. czasownik
podmiot
przysłówek
2. czasownik
dopełnienie
przysłówek
1.Gunnsteinbor    i Bergen nå.
2.Jegspiser ikke kjøtt. 
3.I dagharhanikkevært hjemme.
4.Hvemskal    på butikken?
5.Snakkerdu  norsk? 
Czasownik w zdaniach narracyjnych i zdaniach pytających ze słowem pytającym (Hvem, hvordan, hva…) znajduje się na drugim miejscu. Podmiot znajduje się przed lub po czasowniku. W zdaniach pytających bez słowa pytającego (ich polski odpowiednik to pytania z czy) – czasownik jest na pierwszym miejscu.

Tłumaczenie:

  1. Gunnstein teraz mieszka w Bergen.
  2. On nie je mięsa.
  3. On dzisiaj nie był w domu.
  4. Kto pójdzie do sklepu?
  5. Czy mówisz po norwesku?

Szyk w zdaniach podrzędnych

W zdaniach podrzędnych  przysłówek (ikke, alltid, aldri…) poprzedza czasownik.
 
spójnik podrzędny
podmiot
przysłówek
czasownik
dopełnienie
miejsce / czas
1.Hun fortellerathunikkefinnerpasset sitt. 
2.Han må endre kostholdetfordihan hardårlig helse. 
3.Dahun dro til Afrika, fikk hun malaria.
4.Han liker filmersom ikkeslutter trist.

Tłumaczenie:

  1. Ona opowiada, że nie może znaleźć swojego paszportu.
  2. On musi zmienić dietę, bo jest w złym stanie zdrowia.
  3. Gdy przybyła do Afryki, zachorowała na malarię.
  4. On lubi filmy, które nie kończą się smutno.

Jeśli zdanie zaczyna się od zdania podrzędnego, następuje po nim przecinek, a zdanie nadrzędne zaczyna się od czasownika (całe zdanie podrzędne może być traktowane jako jedno zdanie):

            Da hun bodde i Latvia, jobbet hun i en butikk. – Gdy mieszkała w Polsce, pracowała w sklepie.

            Hvis du ikke kommer med en gang, venter vi ikke på deg. – Jeśli nie przyjdziesz od razu, nie będziemy na ciebie czekać.

Spójniki współrzędne (łączące niezależne zdania)
Spójniki podrzędne (wprowadzające zdanie podrzędne)
  1. Riene har begynt, og hun mangler pass.
  2. Agnieszka kommer fra Estland, men hun snakker norsk.
  3. Det er fødselsdagen til Anna, så Gatis vil lage frokost til henne.
  4. Gatis skal til Norge, for han vil besøke vennene sine.
  1. Hun vil lære seg norsk, fordi hun bor i Norge.
  2. Hvis du ikke finner passet ditt, kan vi ikke hjelpe deg.
  3. Det er hans sykkel som ble stjålet.
  4. Hun spør om hun kan sende pakken til Estland.
  5. Gunnstein synes at hun har en fin telefonstemme.
  1. Rozpoczęły się skurcze, a ona nie ma paszportu.
  2. Agnieszka pochodzi z Estonii, ale mówi po norwesku.
  3. Anna ma urodziny, więc Gatis chce przygotować dla niej śniadanie.
  4. Gatis jedzie do Norwegii, ponieważ chce odwiedzić swoich przyjaciół.
  1. Ona chce uczyć się norweskiego, ponieważ mieszka w Norwegii.
  2. Jeśli nie znajdziesz swojego paszportu, nie będziemi mogli Ci pomóc.
  3. To jego rower został skradziony.
  4. Ona pyta, czy może wysłać paczkę do Estonii.
  5. Gunnstein uważa, że ma ona ładny głos przez telefon.

Pytania (Spørsmål)

Pytania mogą zawierać pytajniki lub nie.

Bez pytajników

Są to pytania, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Takie pytania są tworzone poprzez zmianę szyku słów w zdaniu – czasownik znajduje się na pierwszym miejscu:
 
Han kommer i dag. → Kommer han i dag?
 
Du leser norsk nå. → Leser du norsk nå?

Z pytajnikami

Czasownik występuje bezpośrednio po pytajniku (lub grupie, którą tworzy).

Pytajniki (Spørreord)

Hva – co, jak, który

Hva heter du? – Jak się nazywasz?

Hva gjør du? – Co robisz?

Hva drikker du? – Co pijesz?

Hva er klokka? – Która godzina?

Hva slags + (rzeczownik) = Jakiego rodzaju, Jaki, Jaka, Jakie _____.

Hva slags te drikker du? – Jaką herbatę pijesz?

Hvor – gdzie, skąd, dokąd

Hvor bor han? – Gdzie on mieszka?

Hvor kommer de fra? – Skąd oni pochodzą?

Hvor + (przymiotnik lub przysłówek) = Ile _______

Hvor gammel er du? – Ile masz lat? (dosłownie: Jak stary jesteś?)

Hvor ofte går dere på norskkurs? – Jak często chodzicie na kurs języka norweskiego?

Hvor mye koster det? – Ile to kosztuje?

Hvor mange barn har de? – Ile oni mają dzieci?

Hvor høy er Galdhøpiggen?

Jak wysoki jest Galdhøpiggen?

Hvem – kto (przypadek zależy od przyimka)

Hvem er det? – Kto to jest?

Hvem skriver hun til? – Do kogo ona pisze?

Hvem forstår tysk? – Kto rozumie język niemiecki?

Hvordan – jak, w jaki sposób, jaki

Hvordan går det med deg? – Hvordan har du det? Jak leci?

Hvordan staver du navnet ditt? – Jak / W jaki sposób literujesz swoje imię?

Hvordan lager man vafler? – Jak / W jaki sposób robi się gofry?

Hvordan er været? – Jaka jest pogoda?

Hvorfor – dlaczego

Hvorfor kommer du ikke? Fordi jeg er trøtt. – Dlaczego nie przyjdziesz? Ponieważ jestem zmęczony.

Når – kiedy, gdy, o której

Når kommer hun hjem? I morgen. – Kiedy ona wróci do domu? Jutro.

Når begynner filmen? – Kiedy zaczyna się film?

Hvilken + (rzeczownik r. m. lub r. ż. w formie nieokreślonej) = który/która; jaki/jaka …

Hvilken kake vil du ha? – Które chcesz ciastko?

Hvilken by bor hun i? – W którym mieście ona mieszka?

Hvilket + (rzeczownik r. n. w formie nieokreślonej) = które; jakie …

Hvilket språk liker du best? – Jaki język lubisz najbardziej?

Hvilke + (rzeczownik dowolnego rodzaju w formie nieokreślonej) = którzy/które; jacy/jakie …

Hvilke språk snakker du?    

W których (jakich) językach mówisz?

Innhold